Haman hangi dönemde yaşadı?

Mümin 36: Firavun (alayla) dedi ki: ‘Ey Haman, bana yüksek bir kule bina et; belki o yollara ulaşabilirim,’

Bu ayetin tefsirinde Razi şunları söylüyor:

‘Yahudiler şöyle demişlerdir: İsrailoğulları ve Firavn’a ait tarihi bilgileri araştıranların mutabık olduğu görüşe göre, Haman kesinlikle Musa ve Firavn zamanında yaşamamıştır. Çünkü Haman, bu ikisinden çok uzun zaman sonra yaşamıştır. Haman’ın Firavn döneminde var olduğunu söylemek tarihsel açıdan hatadır. Hiçbir kimsenin, ‘Firavn döneminden sonra, (İran kisrasının veziri olan) Haman ismini taşıyan bir şahsın bulunması; Firavn döneminde Haman ismini taşıyan başka bir şahsın bulunmasına engel olamaz’ deme hakkı yoktur. Çünkü (kıssalara göre) Firavn döneminde mevcut olan Haman ismindeki kişi Firavn nezdinde sıradan bir kişi değil; tam aksine Firavn’un veziri imiş. Böyle şöhretli bir vezir bilinmiyor olamaz. Eğer var olsaydı mutlaka bilinirdi.’

Cevap olarak: ‘Kuran’da Musa ile ilgili anlatımlarda Firavun ve Karun’la birlikte yer alanlardan birisi de Haman’dır. Bu Haman, Tevrat’ta bahsedilen Pers’li Haman’la karıştırılmamalıdır. Kuran’da kullanılan Haman sözcüğü, büyük bir ihtimalle, özel bir isim değil, eski Mısır dininde tanrı Amon’a nispet edilen yüksek sınıftan rahiplere verilen Ha-Amen ünvanının Arapça’ya malolmuş şeklidir. Musa’nın yaşadığı çağda (Mısır’ı istila eden ve İbranilerle ittifak kuran Arap kökenli Hyksos hanedanı sonrası dönemde), Mısır’da Amon kültü hakim olduğuna göre, bu kültü temsil eden en yüksek dereceli rahibin de yönetiminde Firavun’dan sonra ikinci adam olması tabiidir.’(Muhammed Esed, Kuran Mesajı) (Kaynak: Kuran’da Anlatım Sanatı, Ahmed Halefullah, s. 57)

Paylaş