Çelişki İddiası: Nisa 11 – Nisa 176 [Miras hükümlerinde matematiksel hata mı var?]
Nisa 11: Allah size, çocuklarınız hakkında, erkeğe iki kadın payı kadar (vermenizi) emreder. Mirasçılar) ikiden fazla kadın iseler bıraktığının üçte ikisi onlarındır. Eğer yalnız bir kadınsa yarısı onundur. Ölenin çocuğu varsa, anne babasından her birinin mirastan altıda bir hissesi vardır. Eğer çocuğu yok da anne babası ona vâris olmuşlarsa annesinin hakkı üçte birdir. Ölenin kardeşleri varsa annesinin payı, vasiyetten ve borçtan sonra altıda birdir. Babalarınız ve oğullarınızdan hangisinin fayda bakımından size daha yakın olduğunu bilemezsiniz. Bunlar Allah tarafından konmuş paylardır; şüphesiz Allah ilim ve hikmet sahibidir.
Nisa 12: Yapacakları vasiyetten ve borçtan sonra, eşlerinizin, çocukları yoksa, bıraktıklarının yarısı sizindir. Çocukları varsa bıraktıklarının dörtte biri sizindir. Çocuğunuz yoksa sizin de, yapacağınız vasiyetten ve borçtan sonra, bıraktığınızın dörtte biri onlarındır. Çocuğunuz varsa bıraktığınızın sekizde biri onlarındır. Eğer bir erkek veya kadının, annesi, babası ve çocukları bulunmadığı halde malı (diğer) mirasçılara kalırsa ve bir erkek yahut bir kız kardeşi varsa, vasiyetten ve borçtan sonra her birinin payı altıda birdir. Bundan fazla iseler üçte bire ortaktırlar. Kimse zarar görmesin; Allah’ın hükmü budur. Allah her şeyi bilendir, hilim sahibidir.
Nisa 176: Senden fetva isterler. De ki: ‘Allah, ‘çocuksuz ve babasız olanın (kelale’nin)’ mirasına ilişkin hükmü açıklar. Ölen kişinin çocuğu yok da kız kardeşi varsa, geride bıraktıklarının yarısı kız kardeşinindir. Ama (ölen) kız kardeşinin çocuğu yoksa, kendisi (erkek kardeşi) ona mirasçı olur. Eğer kız kardeşi iki ise, geride bıraktıklarının üçte ikisi onlarındır. Ama (mirasçılar) erkekler ve kız kardeşler ise, bu durumda erkek için dişinin iki payı vardır. Allah, -şaşırıp sapmayasınız diye açıklar. Allah, her şeyi bilendir.
Eleştiri:
“Farz edelim ki bir Müslüman insan ölmüş ve geride üç kız evlat, bir ana, bir baba ve eşini bıraktı. Bu durumda mirasın 2/3’ü kızlarına, ana ve babanın her birine 1/6, eşine ise 1/8 pay kalacak. Hesap yapalım: 2/3 + 1/6 + 1/6 + 1/8 = 1.125 (toplamın 1 olması gerekirdi). Yani miras paylaşıldığı zaman her bir mirasçının aldığı payın toplamı mirasın kendinden fazla ediyor.”
Cevap:
Bu iddiayı ortaya atanlar matematiksel hesabı doğru yapmaktadırlar. Yanlış olan şey, bu hesabı yaptıklarında sahip oldukları önkabullerdir. Bu önkabul her farklı kombinasyonda aynı oranlarla sonucun 1’e tamamlanmasını zorunlu olduğunu düşünmektir.
Sürekli değişen durumlarda sabit oranların her zaman 1’e ulaşmasını beklemek matematiksel olarak mümkün değildir. Örneğin ölen bir adam geride 3 evlat, kendi anne babasını ve eşini bıraktı. Veya bir eş bir anne bıraktı veya iki çocuk bir eş bir baba bıraktı vb. sayısız kombinasyonlar mümkün.
Ayrıca ayetlerde her durumlarda oranların bire tamamlanması gerektiğine dair beklenti oluşturacak bir ifade yoktur. Allah miras alacak olanların birbirlerine göre alacakları oranları, yani nisbi oranları belirlemiştir. Böylece her kombinasyonu kapsayan nisbi oranlar verilince daha pratik bir sistem kurulmuştur.
Konunun grafikli anlatımını yapan bir video için tıklayınız!